مراقبت از لثه ها، عمر و سلامت دندانها را تضمین کرده و یکی از جنبه‌های حیاتی در بهداشت  و اجتناب از بیماریهای داخلی دهان و دندانهاست.

لثه‌های سالم و قوی نه تنها بر زیبایی های لبخندتان می افزاید، شما را از ابتلا به بیماریهای شایعِ دهان نیز دور می دارد

در این مقاله، به بررسی راهکارهایی برای جلوگیری از بیماری‌های لثه پرداخته خواهد شد. 

علائم بیماریهای لثه 

خونریزی لثه:

اگر لثه‌ها هنگام مسواک زدن، استفاده از نخ دندانی یا حتی خوردن غذا خونریزی می‌کنند، این می‌تواند نشانه‌ای از وجود بیماری‌های لثه باشد. خونریزی ممکن است به صورت مداوم یا در هنگام مواجهه با محرک‌های خارجی رخ دهد.

التهاب و تورم لثه:

لثه‌های سالم باید صاف و صحیح باشند. اما اگر لثه‌ها تورم کرده، قرمز و آبکی شده باشند، این ممکن است نشانه ای از التهاب لثه باشد. این التهاب معمولاً به علت تجمع پلاک و باکتری‌ها در اطراف لثه‌ها ایجاد می‌شود.

بوی بد دهان:

بیماری‌های لثه می‌توانند منجر به تولید بوی نامطبوع در دهان شوند. باکتری‌ها و آسیب به بافت لثه می‌توانند عامل اصلی این مشکل باشند.

درد و حسّاسیت:

بیماری‌های لثه می‌توانند باعث درد و حسّاسیت در منطقه اطراف لثه شوند. این ممکن است به خصوص هنگام لمس، مسواک زدن یا استفاده از نخ دندانی احساس شود.

تورم گوشتی لثه:

اگر لثه‌ها به مراحل پیشرفته‌تر بیماری‌های لثه برود، ممکن است به گوشته شدن لثه و کشیدگی آن‌ها از دندان‌ها برسد. این باعث می‌شود که فضای بین دندان‌ها باز شده و قابل دیدن شود.

به هر نوع علائم و نشانه‌ای که در لثه خود مشاهده می‌کنید، باید توجه کنید. در صورت بروز هرگونه تغییر غیرعادی در لثه‌ها، بهتر است به یک دندانپزشک مراجعه کنید. تشخیص درست و به موقع بیماری‌های لثه، اهمیت زیادی در جلوگیری از پیشرفت آنها دارد.

عوامل بیماری‌ لثه 

پلاک دندانی:

پلاک، یک لایه ریز باکتری و مواد آلی است که روی سطح دندان‌ها و لثه‌ها تشکیل می‌شود. تجمع پلاک در اطراف لثه‌ها باعث تحریک و التهاب لثه می‌شود که در نهایت به بیماری‌های لثه منجر می‌شود.

آسیب دهنده‌های مکانیکی:

استفاده نادرست از مسواک، فشار زیاد در هنگام مسواک زدن، استفاده نامناسب از نخ دندانی و مواردی از این قبیل می‌توانند باعث آسیب به لثه شوند و عوارضی نظیر خونریزی و التهاب را ایجاد کنند.

عوامل خارجی:

مصرف تنباکو، استفاده از الکل، تغذیه نامناسب، استرس، عفونت‌های فراگیر و مواردی از این دست می‌توانند به عوامل خارجی محسوب شوند که به بیماری‌های لثه منجر می‌شوند.

عوامل سیستمیک:

برخی بیماری‌ها و شرایط سیستمیک مانند دیابت، سیستم‌های ایمنی ضعیف، تغییرات هورمونی در دوران بارداری و برخی داروها می‌توانند ریسک بروز بیماری‌های لثه را افزایش دهند.

عوامل وراثتی:

ژنتیک نیز می‌تواند نقشی در بروز بیماری‌های لثه ایفا کند. برخی افراد به صورت ژنتیکی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های لثه قرار دارند.

شناخت عوامل موجود که به بیماری‌های لثه منجر می‌شوند، می‌تواند به شناخت بهتر و جلوگیری از بروز آنها کمک کند. همچنین، مراقبت‌های بهداشتی منظم و مراجعه منظم به دندانپزشک نیز در پیشگیری از بیماری‌های لثه اهمیت بالایی دارند.

روش‌های پیشگیری 

تمیزی منظّم میان دندانی:

استفاده از نخ دندانی یا فرش دندانی برای پاک کردن مواد غذایی و پلاک در فضای میان دندانی اهمیت دارد. این روش به دور شدن از تجمع پلاک و باکتری‌ها و جلوگیری از التهاب لثه کمک می‌کند.

مصرف صحیح غذا:

تغذیه مناسب و مصرف مواد غذایی سالم و کم قند و فرآورده‌های لبنی غنی از کلسیم و ویتامین D، به بهبود سلامت لثه کمک می‌کند.

ترک سیگار و مواد دود زا:

مصرف سیگار و تنباکو باعث کاهش جریان خون به لثه و کاهش قدرت بهبود آن می‌شود، بنابراین قطع این عادت‌ها بهبود وضعیت لثه را تسهیل می‌کند.

مراجعه منظّم به دندانپزشک:

برای بررسی و تمیزی دوره‌ای دندان و لثه، مراجعه به دندانپزشک بسیار مهم است. این مراجعات منظم می‌تواند در تشخیص زودهنگام و درمان بیماری‌های لثه کمک کند.

کنترل استرس:

استرس می‌تواند سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار داده و بر روند بهبودی لثه تأثیر بگذارد. به طور فعال به کنترل استرس و استفاده از روش‌های مدیریت استرس، مانند مدیتیشن و ورزش، بپردازید.

مصرف الکل و مواد مخدر:

مصرف مستمر الکل و مواد مخدر می‌تواند به عوارض لثه و دهانی منجر شود. بنابراین، قطع مصرف این مواد می‌تواند در بهبود وضعیت لثه موثر باشد.

با رعایت این روش‌ها، می‌توانید از بیماری‌های لثه جلوگیری کنید و به سلامت لثه‌ها و دهان خود اهمیت بدهید. البته، همچنان توصیه می‌شود که با متخصص دندانپزشکی خود درباره پیشگیری از بیماری‌های لثه مشورت کنید و نکات و شیوه‌های مراقبتی واضح برای شما راهنمایی کند.

تغذیه صحیح و تأثیر آن بر سلامت لثه :

تغذیه صحیح با تأثیر قابل توجهی بر سلامت لثه و جلوگیری از بیماری‌های لثه دارد. مواد غذایی مناسب و تغذیه تعادل‌دار باعث تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش التهابات و بهبود سلامت لثه می‌شود. در زیر تأثیر تغذیه صحیح بر سلامت لثه را می‌توانید مشاهده کنید:

ویتامین C:

مصرف منابع غنی از ویتامین C مانند پرتقال، تمشک، توت‌فرنگی، پیاز، کیوی و گیاهان سبز، به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و بهبود عملکرد لثه را تسهیل می‌کند.

کلسیم:

مصرف مقدار کافی کلسیم از طریق مواد غذایی مانند شیر و محصولات لبنی، کره تخم مرغ و ماهی، به بهبود سلامت لثه و استحکام استخوان‌های دهان کمک می‌کند.

آنتی‌اکسیدان‌ها

مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها مانند توت‌ها، موز، میوه‌هایی با رنگ‌های زرد و نارنجی، سبزیجات تارتاری و برگهای تازه نعناع، به کاهش التهابات لثه و حفظ سلامت آن کمک می‌کند.

اسیدهای چرب امگا-3

: مصرف منابع غنی از اسیدهای چرب امگا-3 مانند ماهی چرب (مثل ماهی سردابی مثل سالمون و ماهی تون)، بادام، کره بادام و روغن کرم ماهی، به بهبود سلامت لثه و کاهش التهابات آن کمک می‌کند.

آب:

مصرف مقدار کافی آب برای آبششدن دهان و جلوگیری از خشکی لثه و ایجاد التهابات مهم است.

محدود کردن مصرف قند و غذاهای فرآوری شده:

محدودیت مصرف قند و غذاهای فرآوری شده، به کاهش تجمع پلاک و بروز التهابات لثه کمک می‌کند.

با توجه به اهمیت تغذیه صحیح برای سلامت لثه، توصیه می‌شود تا در رژیم غذایی خود به مواد غذایی فوق الذکر توجه کنید و از مصرف منابع غنی از ویتامین‌ها و مواد مغذی مختلف بهره‌برداری کنید. همچنین، مشاوره با یک تغذیه‌شناس متخصص می‌تواند در انتخاب رژیم غذایی مناسب برای بهبود سلامت لثه و پیشگیری از بیماری‌های لثه مفید باشد.

 تقویت لثه

مسواک زدن منظّم:

مسواک زدن حداقل دو بار در روز با مسواک نرم و به صورت صحیح، کمک به از بین بردن پلاک و مواد غذایی در لثه و جلوگیری از خونریزی می‌کند.

استفاده از نخ دندانی:

استفاده منظم از نخ دندانی برای پاک کردن مواد غذایی و پلاک بین دندان‌ها و لثه‌ها، به تقویت لثه و کاهش خونریزی کمک می‌کند.

استفاده از ضدعفونی کننده دهانی:

استفاده از ضدعفونی کننده دهانی با مواد ضد التهاب می‌تواند به کاهش التهابات لثه و جلوگیری از خونریزی آن کمک کند.

ماساژ لثه:

با استفاده از انگشتانتان، به آرامی از روی پوست صورت ماساژ لثه‌های خود را انجام دهید. این عمل می‌تواند جریان خون را در لثه افزایش داده و لثه را تقویت کند.

مصرف مواد غذایی سالم:

مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین C، کلسیم و آنتی‌اکسیدان‌ها که در قسمت قبل مطرح شدند، به تقویت لثه و جلوگیری از خونریزی آن کمک می‌کند.

 مسواک الکتریکی 

پاکسازی بهتر:

مسواک الکتریکی به دلیل حرکت دورانی و ارتعاشات خودکار، می‌تواند بهترین پاکسازی را از سطح دندان‌ها و لثه‌ها ارائه دهد. این ویژگی می‌تواند به کاهش تجمع پلاک و مواد غذایی در لثه کمک کند که باعث بهبود وضعیت لثه می‌شود.

ماساژ لثه:

ارتعاشات مسواک الکتریکی می‌تواند به عنوان یک ماساژ برای لثه‌ها عمل کند. این ماساژ به جریان خون در لثه‌ها کمک کرده و به تقویت لثه و بهبود سلامت آنها منجر می‌شود.

کاهش فشار مکانیکی:

برخی از مسواک‌های الکتریکی دارای سنسور فشار هستند که از فشار زیاد روی لثه جلوگیری می‌کنند. این ویژگی می‌تواند به حفظ سلامت لثه کمک کند و از آسیب به لثه جلوگیری کند.

راحتی و سهولت استفاده:

استفاده از مسواک الکتریکی می‌تواند راحت‌تر و سریع‌تر از مسواک معمولی باشد. این ویژگی باعث می‌شود افراد بیشتر به مدت زمان مناسب و به صورت صحیح مسواک زده و لثه‌های خود را بهبود دهند.

استفاده از مسواک الکتریکی می‌تواند بهبود قابل توجهی در وضعیت لثه‌ها داشته باشد. با این حال، برای اطمینان و بهبود بهتر، همچنان توصیه می‌شود با دندانپزشک خود مشاوره کنید و راهنمایی‌های وی را در استفاده صحیح از مسواک الکتریکی دنبال کنید.

استرس، تشدید بیماری‌

سیستم ایمنی ضعیف:

استرس مزمن باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود. در نتیجه، قدرت مقابله بدن با عفونت‌ها و التهابات لثه کاهش می‌یابد و احتمال بروز بیماری‌های لثه افزایش می‌یابد.

تغییر در عادات بهداشت دهانی:

استرس می‌تواند منجر به تغییر در عادات بهداشت دهانی شود. افراد ممکن است در مواقع استرس‌زا به مسواک زدن و استفاده از نخ دندانی کمتر توجه کنند. این موضوع می‌تواند منجر به تجمع پلاک و بروز التهابات لثه شود.

افزایش رویدادهای التهابی:

استرس می‌تواند باعث افزایش رویدادهای التهابی در بدن شود. این التهابات می‌توانند عوارض نامطلوبی را بر روی لثه ایجاد کنند و بیماری‌های لثه را تشدید کنند.

فشار خون بالا:

استرس می‌تواند منجر به افزایش فشار خون شود. فشار خون بالا می‌تواند جریان خون به لثه را تحت تأثیر قرار داده و به بروز خونریزی و التهابات لثه منجر شود.

رژیم غذایی نامناسب:

برخی افراد در شرایط استرس، به خوردن غذاهای غنی از قند، چربی و ناسالم تمایل دارند. این نوع رژیم غذایی نامناسب می‌تواند روی سلامت لثه تأثیر منفی داشته باشد.

بنابراین، استرس می‌تواند یکی از عوامل مؤثر در ایجاد بیماری‌های لثه باشد. به منظور حفظ سلامت لثه، مدیریت استرس و اتخاذ روش‌های مقابله با آن می‌تواند مفید باشد. این شامل تمرین روش‌های آرامش، مدیتیشن، و مراقبت از روحیه و روانی خود است. همچنین، ارتقای بهداشت دهانی منظم و سالم نیز اهمیت دارد. در صورت نیاز، مشاوره و کمک از متخصصین مربوطه نیز می‌تواند مفید باشد.

بیماری‌ لثه و بیماری‌ قلبی 

التهابات لثه و التهابات دیگر:

بیماری‌های لثه مانند التهاب لثه (جینژیوویت) و التهاب بافت حاشیه دندان (پریودنتیت) می‌توانند منجر به آزادسازی مواد التهابی و عفونی شدن باکتری‌ها در دهان شوند. این مواد التهابی و باکتری‌ها می‌توانند از طریق خون به سیستم عروقی بدن منتقل شوند و در برخی موارد باعث ایجاد التهابات در دیگر اعضای بدن، از جمله قلب، می‌شوند.

آثار التهابات مُزمن:

التهابات مزمن لثه می‌توانند منجر به ترشح مواد التهابی و سیستمیک شدن آنها شوند. این واکنش سیستمیک می‌تواند روند التهابی را در بدن تشدید کرده و احتمال بروز بیماری‌های قلبی مانند آترواسکلروز، آمبولی و افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌های عروقی قلبی را افزایش دهد.

عوامل مشترک:

بیماری‌های لثه و بیماری‌های قلبی به عوامل مشترکی دست می‌یابند. به عنوان مثال، عوامل خطری مانند سیگاری، دیابت، فشار خون بالا و ژنتیک می‌توانند همزمان روی بروز بیماری‌های لثه و بیماری‌های قلبی تأثیر بگذارند.

التهابات سیستمیک:

بیماری‌های لثه می‌توانند به عنوان یک منبع التهابی در بدن عمل کنند. وقتی که بیماری‌های لثه پیشرفته و شدید می‌شوند، سطح آمادگی بیماری سیستمیک در بدن افزایش می‌یابد. این موضوع می‌تواند ریسک بروز بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.

مطالعات هنوز در حال ادامه است و مکانیسم دقیق ارتباط بین بیماری‌های لثه و بیماری‌های قلبی همچنان مورد بررسی قرار می‌گیرد. با این حال، رعایت بهداشت دهانی منظم، مراجعه به دندانپزشک برای تشخیص و درمان بیماری‌های لثه، و کنترل عوامل خطر قلبی می‌تواند به حفظ سلامت دهان و قلب کمک کند.